
Obecne Muzeum Ziemi Chełmskiej zajmuje cztery budynki, w których znajduje się 11 działów merytorycznych. Są to działy: Archeologii; Historii; Etnografii; Przyrody; Edukacji; Sztuki Ziemi Chełmskiej; Sztuki współczesnej i Galeria 72; Biblioteka; Starej fotografii i pracownia fotograficzna; Archiwum.
Celem placówki jest propagowanie wiedzy dotyczącej przeszłości Chełma i okolic od średniowiecza po czasy współczesne. Obecnie prezentowane są następujące wystawy stałe: "Skarby przyrody", "Powrót do przeszłości", "Chełmska bezpieka i jej ofiary" oraz "Tradycje kolejowe Chełma – Dworzec Główny PKP w Chełmie".
Zbiory obejmują około 20 tysięcy eksponatów. Wśród nich do najcenniejszych należy zaliczyć między innymi zbiór chełmskich ogłoszeń okupacyjnych, dokumenty z podpisami królów polskich, oraz zbiory motyli dziennych i nocnych.