Za panowania Kazimierza Wielkiego w XVI wieku wzniesiono murowany zamek otoczony murem obronnym. Wówczas też, najprawdopodobniej, powstał gotycki kościół zamkowy pod wezwaniem Trójcy Świętej, który pełnił funkcję kaplicy królewskiej. Gotyckie wnętrza kaplicy pokryto w XV wieku malowidłami bizantyńsko-ruskimi, dzięki którym obecnie Kaplica stanowi wybitny zabytek w skali międzynarodowej.
Około 1520 r. Zygmunt Stary zapoczątkował przebudowę zamku na okazałą rezydencję królewską. W tym samym wieku obradował tam sejm, na którym podpisano akt unii polsko-litewskiej – unię lubelską. W kolejnych latach w wyniku wojen, zamek uległ zniszczeniu. Dopiero w pierwszej połowie XIX wieku wzniesiono na wzgórzu nową budowlę w stylu neogotyku angielskiego, przeznaczoną na więzienie - taką rolę pełnił przez 128 lat. W 1954 r. przeprowadzono prace remontowe i zaadoptowano zamek na cele kulturalne.
Warta uwagi jest również romańska wieża zamkowa. Powstała w XIII wieku jako część grodu kasztelańskiego. Posiada trzy kondygnacje nadziemne. Grubość muru do 3,4 m, wewnątrz którego biegnie spiralna klatka schodowa. W czasie budowy gmachu przeznaczonego na więzienie (XIX w.), wieża znalazła się w obrębie jego murów. Z tego okresu pochodzi wieńczący ją krenelaż.
Zamek od 1957 roku jest siedzibą główną Muzeum Lubelskiego, założonego w 1906 roku. Obecnie w muzeum prezentowanych jest wiele stałych wystaw między innymi: uzbrojenie polskie i obce od średniowiecza do II wojny światowej, malarstwo polskie i obce od XVII do XIX wieku, wystawa dotycząca monet i medali od X do XX wieku czy też interesująca prezentacja sztuki ludowej regionu lubelskiego.
W poniedziałki muzeum jest nieczynne. Cennik dostępny pod podanym linkiem aktywnym do strony www