Zamek kapituły warmińskiej

Na wschodnim brzegu Łyny, mniej więcej ok. 1346 roku kapituła warmińska zaczęła wznosić zamek, który miał być jej siedzibą. Kapituła ta podlegała zakonowi krzyżackiemu do połowy XV w. – twierdza została zdobyta przez wojska polskie po bitwie pod Grunwaldem – zamek został oddany bez walki. Niestety po 4 latach Krzyżacy przejęli warownię – podczas oblężenia. Gdy wybuchła wojna trzynastoletnia (trwająca w latach 1454-1466) zamek na zmianę zdobywali Polacy i Krzyżacy tocząc ze sobą zacięte walki. Ostatni bój o twierdzę został stoczony w 1521 r. gdy rycerze zakonu oblegali zamek. Jednak po pierwszym zakończonym porażką szturmie zaprzestali kolejnych prób jego zdobycia.

Warownią zarządzali komornicy olsztyńscy – jednym z nich był w latach 1516-1521 Mikołaj Kopernik, który przygotował twierdzę na odparcie ataku Krzyżaków w 1521 r. Wybitny astronom zostawił po sobie pamiątkę na krużganku – tablicę, która umożliwiała mu śledzenie równonocy wiosennej i jesiennej. Poza Kopernikiem przebywali tutaj także dwaj wielcy pisarze średniowiecznej Polski – Marcin Kromer (piszący głównie dzieła naukowe i literackie) oraz Jan Dantyszek (nazywany „pierwszym poetą sarmackim”).

W zamku znajduje się obecnie Muzeum Warmii i Mazur, które można odwiedzać w następujących godzinach: maj – czerwiec; wrzesień wt - sb 09.00 – 17.00 nd 10.00 – 18.00 lipiec – sierpień wt – nd 10.00 – 18.00 październik – kwiecień wt - sb 10.00 – 16.00 nd 10.00 – 18.00 Ceny biletów kształtują się następująco: ulgowy – 8 zł, normalny – 10 zł, rodzinny 20 zł i 25 zł. Wejście na dziedziniec zamku jest bezpłatne. Muzeum organizuje tu spotkania Niedziela w muzeum, podczas których można np. przymierzać zbroje i średniowieczne szaty.